Hipoteza badawcza i jej prawidłowa definicja
Z pojęciem takim jak hipoteza badawcza stykamy się już po etapie sformułowania problemów badawczych. Jaka jest definicja hipotezy badawczej? To słowo pochodzi od greckiego słowa „hipothesis” i oznacza m. in. domysł, przypuszczenie. Inaczej mówiąc to po prostu stwierdzenie, które wymaga zweryfikowania, czyli określenia czy jest prawdziwe, poprzez odpowiednie badania. Dlatego po sformułowaniu problemów badawczych ustala się twierdzenia naukowe, czyli hipotezy badawcze, które są odpowiedziami na te zadane pytania badawcze.
Hipoteza badawcza wskazuje na związek pomiędzy zmienną zależną i zmienną niezależną. Hipoteza, aby była poprawna, powinna też być nowa (wskazywać na nieznane aspekty zjawiska), ogólna (obejmować wszelkie fakty zjawiska), jasna (wyrażona w jednoznacznych terminach), wolna od sprzeczności wewnętrznych i sprawdzalna (możliwa do zweryfikowania w toku badania).
Hipotezę badawczą określamy symbolem H1. Cel przeprowadzenia badania to najczęściej weryfikacja hipotez badawczych, którą to procedurę poprzedza często m.in. wnioskowanie statystyczne, przy czym sam proces sprawdzania prawdziwości przypuszczeń w oparciu o wyniki przebadanej próby losowej określa się mianem weryfikacji hipotez statystycznych [link do źródła]. Jeśli chcemy pokazać, że zażywanie witaminy D podnosi odporność organizmu, to wnioskowanie dedukcyjne polega na odrzuceniu hipotezy przeciwstawnej do naszej hipotezy badawczej. Taka hipoteza przeciwstawna jest nazywana zerową (H0) i mówi nam ona, że spożywanie witaminy D nie wpływa na podniesienie odporności. Odrzucenie H0 przekonuje nas z kolei o słuszności naszej hipotezy badawczej (H1).
Hipoteza badawcza – przykład
Przykładowa hipoteza badawcza może brzmieć następująco:
- Kobiety mają wyższy poziom wiedzy na temat wirusa HIV i AIDS niż mężczyźni.
Inny przykład prostej hipotezy badawczej
- Wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia pielęgniarek rośnie ich poziom wiedzy o zakażeniach rotawirusami.
Warto wspomnieć jeszcze o występującym podziale na hipotezy kierunkowe i bezkierunkowe. Otóż kierunkowa hipoteza badawcza precyzuje kierunek różnicy (dodatni lub ujemny) między wartością statystyki a parametrem określonym w hipotezie zerowej. Przykładem może być hipoteza mówiąca, że:
- “studenci pielęgniarstwa mają wyższy poziom wiedzy na temat dezynfekcji rąk (średnia arytmetyczna), niż cała populacja studentów z danej uczelni.”
Bezkierunkowa hipoteza badawcza zaś to taka, w której kierunek nie jest określony. W trakcie konceptualizacji badania można założyć,że średni poziom wiedzy studentów pielęgniarstwa różni się od wiedzy w całej populacji studentów. Ale nie zakładamy w takiej hipotezie,iż będzie on większy czy mniejszy od średniej dla populacji.
Hipotezy badawcze w pracy licencjackiej i magisterskiej
Pisząc pracę licencjacką bądź magisterską musimy określić jakie hipotezy badawcze przyjmujemy w kontekście postawionych problemów badawczych. Bez stawiania hipotez nie byłoby bowiem rozwoju nauki 🙂
W pracy licencjackiej bądź magisterskiej staramy się albo częściowo, albo w pełni potwierdzić nasze hipotezy. Ale hipotezy odrzucone (sfalsyfikowane) nie są bezużyteczne, gdyż przekazują informację negatywną. Czyli wskazują w jaką stronę nie należy iść z kolejnymi hipotezami.
Sugeruje się, aby w pracach tworzyć maksymalnie dwie główne hipotezy. Ewentualnie można rozszerzyć je o kilka hipotez szczegółowych, do których potwierdzenia dążymy. Hipotezy te powinny być skonstruowane z dwóch członów. Pierwsza część to warunek wraz z domysłem (np. „jeżeli…”,”wraz ze wzrostem…”, „w momencie…”). Druga część to wyrażenie wynikowe wraz z domysłem badawczym (np. „to…”, „rośnie…”, „maleje…”).